آشنایی با درخت موز

مقدمه

درختان موز، گیاهان علفی عظیم‌الجثه و دارای ساقه‌های گوشت‌دار و ایستاده‌اند که برگ‌های بزرگ، بیضی‌شکل و سبز روشن از آن‌ها می‌رویند. گل‌های درشت و چشم‌نواز معمولاً در فصل بهار ظاهر می‌شوند و به میوه‌هایی کشیده، گوشتی و سبز یا زرد رنگ تبدیل می‌گردند. صرف‌نظر از اندازهٔ حیاط یا فضای داخلی منزل، همواره نوعی از درخت موز ــ خوراکی یا زینتی ــ وجود دارد که متناسب با محیط شماست. درخت موز به‌عنوان گیاه خانگی نیز قابل پرورش است، مشروط بر آنکه نور کافی دریافت کند؛ هرچند در محیط‌های بسته به‌ندرت گل داده یا میوه می‌دهد. این گیاه رشد سریعی دارد و در فضای باز معمولاً در فصل بهار کاشته می‌شود.

مشخصات درخت موز

نکات کشت برای مبتدیان

محل کاشت: در فضای باز، مکانی آفتاب‌گیر تا نیم‌سایه انتخاب شود. در محیط داخلی، کنار پنجره‌های جنوبی یا غربی قرار گیرد تا بیشترین نور را دریافت کند.
آبیاری: درخت موز به رطوبت مداوم نیاز دارد. خاک باید همواره مرطوب (نه غرق‌آب) نگه داشته شود.
خاک: خاک لومی با زهکشی مناسب بهترین گزینه است.

مراقبت از درخت موز

اگرچه گونه‌های مختلف موز از نظر اندازه و ظاهر تفاوت دارند، اما نیازهای اصلی مراقبتی مشابه‌اند:

• در فضای باز، محل کاشت باید آفتاب‌گیر و دور از بادهای شدید باشد زیرا برگ‌ها به‌راحتی آسیب می‌بینند.

• پیش از کاشت، خاک را با کود آلی تازه غنی کنید.

• فضای کافی برای رشد عمودی و افقی گیاه در نظر بگیرید.

• رطوبت خاک را حفظ کنید و در هوای گرم در صورت لزوم روزانه آبیاری نمایید.

• در طول فصل رشد، ماهی یک‌بار کود کامل بدهید.

• در گونه‌های خوراکی، خوشه‌های میوه در اواخر تابستان و زمانی که هنوز سبز و متورم‌اند برداشت می‌شوند. پس از بریدن، در محیطی خنک و خشک برای رسیدن نهایی نگهداری کنید.

نور

اغلب انواع درخت موز نور کامل خورشید (حداقل شش ساعت در روز) را ترجیح می‌دهند، اگرچه برگ برخی گونه‌ها در نور شدید دچار سوختگی می‌شود و در نیم‌سایه بهتر رشد می‌کنند. در محیط داخلی، گیاه باید در کنار پنجره جنوبی یا غربی قرار گیرد.

شکافتن برگ‌ها:
شکاف جزئی برگ‌ها طبیعی است، اما شکافتن زیاد نشانگر رطوبت پایین هواست. برای افزایش رطوبت می‌توان ظرف‌های آب در اطراف گیاه قرار داد یا از دستگاه بخور استفاده کرد.

خاک

خاک مناسب باید غنی از مواد آلی، عمیق و با زهکشی خوب باشد و pH کمی اسیدی بین ۵ تا ۶٫۵ داشته باشد. درخت موز نسبت به شوری خاک حساس است.

آب

این گیاهان بومی جنگل‌های بارانی گرمسیری‌اند و به رطوبت بالا در خاک و هوا نیاز دارند. آبیاری باید منظم و به‌گونه‌ای باشد که خاک همواره مرطوب بماند اما دچار آب‌ماندگی نشود، زیرا غرق‌آبی منجر به پوسیدگی ریشه می‌گردد.

کاشت چندگانه:
کاشتن چند درخت موز در کنار هم به حفظ رطوبت و بهبود رشد کمک می‌کند.

دما و رطوبت

موز در شرایط گرم و مرطوب بهترین رشد را دارد. دمای مطلوب بین ۲۴ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد است. دماهای کمتر از ۱۵ درجه رشد را کند کرده و یخبندان موجب از بین رفتن اندام هوایی گیاه می‌شود.

کوددهی

درخت موز از گیاهان پرنیاز به مواد غذایی است. در فصل رشد، ماهی یک‌بار از کود کامل (نظیر 8-10-8) طبق دستور مصرف استفاده شود. کود را یکنواخت اطراف گیاه پخش کرده و از تماس مستقیم با پایه گیاه اجتناب کنید. افزودن کمپوست تازه در بهار نیز توصیه می‌شود.
گیاهان گلدانی باید با محلول نصف‌غلظت تغذیه شوند.

هرس

در گونه‌های میوه‌ده، پیش از تشکیل میوه، تنها یک ساقه اصلی نگه داشته شود. پس از شش تا هشت ماه، یک پاجوش در قاعده ساقه باقی بماند تا جایگزین گیاه مادر شود.
پس از برداشت میوه، ساقه اصلی تا ارتفاع ۷۵ سانتی‌متر قطع و پس از چند هفته کاملاً حذف گردد.

تکثیر

بهترین روش تکثیر، تقسیم ریزوم است. پاجوش‌ها زمانی که به ارتفاع ۳۰ سانتی‌متر رسیده و دارای ریشه مستقل شدند، جدا شوند. سطح برش باید یک روز خشک بماند، سپس در محل جدید یا گلدان کشت گردد. پس از کاشت آبیاری شود تا رطوبت حفظ شود.

ضدعفونی ابزار:
ابزار هرس، بیل و گلدان‌ها باید پیش از استفاده ضدعفونی شوند تا از انتقال باکتری‌ها و قارچ‌ها جلوگیری گردد.

کاشت در گلدان

گیاهان گلدانی نسبت به نمونه‌های زمین‌کاشته به آب و کود بیشتری نیاز دارند و معمولاً به اندازه کامل نمی‌رسند و میوه نمی‌دهند. برای گلدان، حجم حداقل ۱۵ گالن توصیه می‌شود. گلدان باید دارای سوراخ‌های زهکشی بزرگ و خاک غنی و سبک باشد. هر سه سال یک‌بار تقسیم و تعویض گلدان انجام شود.

آفات و بیماری‌ها

درخت موز به آفات و بیماری‌های متعددی حساس است. در مزارع تجاری، معمولاً از قارچ‌کش و آفت‌کش‌های شیمیایی استفاده می‌شود. مهم‌ترین آفات عبارت‌اند از:

• شته‌ها: باعث پیچ‌خوردگی و زردی برگ‌ها شده و ناقل بیماری‌ها هستند.

• سوسک سیاه موز: آفت خطرناک ریشه؛ با ترشح شیره ژله‌ای قابل تشخیص است.

• نماتدها: در ریشه فعالیت کرده و سبب پوسیدگی گیاه و میوه می‌شوند.

• شته‌های آردی و کنه‌های قرمز: شیره گیاه را می‌مکند.

• سوسک‌های خراشنده: موجب لکه و زخم شدید روی میوه و برگ‌های جوان می‌گردند.

• تِریپس‌ها: موجب ترک و لکه روی پوست میوه می‌شوند.

در گیاهان خانگی، بیماری‌هایی نظیر پوسیدگی ریشه، لکه‌برگی، پژمردگی و سفیدک پودری نیز مشاهده می‌شود.

پرسش‌های متداول

آیا درخت موز گیاهی آسان‌پرورش است؟
در شرایط بهینه، بله. درخت موز با تأمین نور، آب و کود کافی به‌خوبی رشد می‌کند.

آیا برای میوه‌دهی به گرده‌افشانی نیاز دارد؟
انواع دورگه‌ی تجاری خودبارور (پارتنوکارپیک) هستند و بدون گرده‌افشانی میوه می‌دهند، اما گونه‌های وحشی توسط خفاش‌های میوه‌خوار گرده‌افشانی می‌شوند.

مدت‌زمان تا باردهی چقدر است؟
در شرایط مناسب فضای باز، ۱۵ تا ۱۸ ماه پس از کاشت. پس از باردهی، ساقه اصلی می‌میرد و پاجوش جدید از همان ریشه رشد می‌کند.

آیا می‌توان از میوهٔ موز موجود در بازار درخت موز پرورش داد؟
خیر، زیرا میوه‌های تجاری بدون بذر هستند. تنها از موزهای وحشی دارای بذر می‌توان گیاه جدید تولید کرد.

شرایط مطلوب رشد کجاست؟
درخت موز در اقلیم‌های گرمسیری با نور فراوان، دمای بالا و رطوبت زیاد بهترین عملکرد را دارد. در محیط داخلی باید در نزدیکی منبع نور قوی (پنجره جنوبی یا غربی) و در دمای بالاتر از ۲۴ درجه نگهداری شود.

منبع: https://www.thespruce.com/

ترجمه شده توسط تیم تخصصی فروشگاه گل و گیاه هلسا

(استفاده از متن ترجمه شده با ذکر نام فروشگاه گل و گیاه هلسا، بلامانع است.)